Narzędzia
| Hasło | Definicja |
|---|---|
| BAT | Best Available Technology – Najlepsze dostępne techniki |
| Biomasa | stałe lub ciekłe substancje pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego, które ulegają biodegradacji, pochodzące z produktów, odpadów i pozostałości z produkcji rolnej oraz leśnej, przemysłu przetwarzającego ich produkty, a także części pozostałych odpadów, które ulegają biodegradacji, a w szczególności surowce rolnicze |
| BREF | Best Available Techniques Reference Document – Dokument referencyjny BAT |
| CCGT | Combined Cycle Gas Turbine – techologia bloku gazowo-parowego, łączącego maszynę gazową (zwykle turbinę gazową) i maszynę parową (turbina parowa) |
| CSI | (ang. Client Satisfaction Index) – wskaźnik wykorzystywany w badaniach poziomu satysfakcji klienta. Wskazuje poziom zadowolenia klienta z usługi lub produktu |
| CSR | Corporate Social Responsibility, społeczna odpowiedzialność biznesu |
| Dobre Praktyki | Dokument „Dobre Praktyki Spółek Notowanych na GPW 2016″ przyjęty uchwałą Rady Giełdy z dnia 13 października 2015 roku i obowiązujący od dnia 1 stycznia 2016 roku |
| Dystrybucja | transport energii sieciami dystrybucyjnymi wysokiego (110 kV), średniego (15 kV) i niskiego (400V) napięcia w celu dostarczenia jej odbiorcom |
| EBIT | zysk (strata) z działalności operacyjnej |
| EBITDA | EBIT + amortyzacja, likwidacja oraz odpisy (RAT, WN , NI i wartość firmy) ujęte w wyniku finansowym |
| EC | Elektrociepłownia |
| Elektromobilność | całokształt zagadnień związanych ze stosowaniem pojazdów z napędem elektrycznym |
| Energetyka rozproszona | wytwarzanie energii elektrycznej, ciepła lub chłodu, paliw stałych, ciekłych i gazowych przez mniejsze jednostki lub obiekty produkcyjne dla użytku lokalnego |
| ESG | Environment, Social, Governance – pozafinansowe czynniki oceny emitenta dotyczące ryzyka środowiskowego (Environment), szeroko rozumianych kwestii relacji z otoczeniem i interesariuszami (Social) oraz kryteriów zarządczych i ładu korporacyjnego (Governance) |
| ESP | Elektrownie szczytowo-pompowe – specjalny typ elektrowni wodnych pozwalający na magazynowanie energii elektrycznej. Wykorzystywany jest do tego górny zbiornik wodny, do którego pompowana jest woda ze zbiornika dolnego, przy wykorzystaniu energii elektrycznej (zwykle nadmiarowej w systemie). Elektrownie szczytowo-pompowe świadczą usługi regulacyjne dla krajowego systemu elektroenergetycznego. W okresie zwiększonego zapotrzebowania na energię elektryczną woda ze zbiornika górnego jest spuszczana przez turbinę. W ten sposób produkowana jest energia elektryczna. |
| ESCO | Energy Saving Company lub Energy Service Company) to formuła realizacji działań służących oszczędności energii we współpracy z firmą specjalizującą się w usługach energetycznych. |
| EUA | European Union Allowances, zbywalne prawa do emisji CO2; jedno EUA uprawnia do emisji jednej tony CO2 |
| EU ETS | European Union Greenhouse Gas Emission Trading Scheme, wspólnotowy system handlu emisjami. Zasady jego funkcjonowania określa Dyrektywa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, zmieniona Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/29/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. (Dz.U.UE L z 5.6.2009, Nr 140, str. 63—87) |
| Europejski Zielony Ład |
(European Green Deal)-plan działań na rzecz zrównoważonej gospodarki Unii Europejskiej zakładający osiągnięcie do 2050 r. neutralności klimatycznej. Realizacja tego celu będzie wymagała transformacji społeczno-gospodarczej w Europie: racjonalnej kosztowo i sprawiedliwej oraz zrównoważonej społecznie. Na nowy program składają się inicjatywy w szeregu ściśle powiązanych ze sobą dziedzinach, np. w polityce klimatycznej, środowiskowej, energetycznej, transportowej, przemysłowej, rolnej oraz w dziedzinie zrównoważonego finansowania. UE zapewni również wsparcie finansowe i pomoc techniczną dla ludzi, przedsiębiorstw i regionów najbardziej odczuwających skutki przejścia na gospodarkę ekologiczną. Służyć temu będzie mechanizm sprawiedliwej transformacji (Just Transition Mechanism), w ramach którego najbardziej dotknięte regiony mają otrzymać 150 mld euro w latach 2021–2027. |
| EW | Elektrownia Wodna |
| Farma offshore | Morska farma wiatrowa |
| Fotowoltaika | przetwarzanie światła słonecznego na energię elektryczną |
| Fundusz CVC | ang. Corporate Venture Capital; w modelu CVC spółki portfelowe, poza wsparciem finansowym, otrzymują możliwość weryfikacji swojego pomysłu w korporacji |
| Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji | (Just Transition Fund) to pierwszy filar Mechanizmu Sprawiedliwej Transformacji. Fundusz zgodnie z propozycją Komisji Europejskiej będzie miał za zadanie wspieranie regionów, których gospodarka opiera się w dużym stopniu na działalności powodującej wysokie emisje dwutlenku węgla. Zgodnie z propozycją Komisji Europejskiej z 28 maja 2020 r. fundusz będzie dysponował budżetem 40 mld EUR– 10 mld euro ma pochodzić ze środków budżetowych UE, natomiast pozostałe środki do kwoty 40 mld euro w latach 2021–2024 to zewnętrzne wpływy przeznaczone na określony cel pochodzące z Europejskiego Instrumentu na rzecz Odbudowy. Aby odblokować finansowanie z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji, kraje UE będą musiały na każde 1 euro otrzymane z części funduszu finansowanej z budżetu Unii (10 mld euro) przeznaczyć od 1,5 do 3 euro ze swoich środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) i Europejskiego Funduszu Społecznego Plus (EFS+). Te wydatki z budżetu UE zostaną uzupełnione o współfinansowanie krajowe zgodnie z zasadami polityki spójności. W ten sposób łączna zdolność finansowania z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji przekracza 89 mld euro i może wynieść nawet 107 mld euro. |
| FW | Farma Wiatrowa |
| GJ | gigadżul, jednostka pracy/ciepła w układzie SI, 1 GJ = 1000/3,6 kWh = ok. 278 kWh |
| Gospodarka o obiegu zamkniętym | system, w którym minimalizuje się zużycie surowców i wielkość odpadów oraz emisję i utraty energii poprzez tworzenie zamkniętej pętli procesów, w których odpady z jednych procesów są wykorzystywane jako surowce dla innych, co maksymalnie zmniejsza ilość odpadów produkcyjnych |
| Grupa taryfowa | grupa odbiorców pobierających energię elektryczną lub ciepło lub korzystających z usług związanych z zaopatrzeniem w energię elektryczną lub ciepło, dla których stosuje się jeden zestaw cen lub stawek opłat i warunków ich stosowania |
| GW | gigawat, jednostka mocy w układzie SI, 1 GW = 109 W |
| GWe | gigawat mocy elektrycznej |
| GWt | gigawat mocy cieplnej |
| IED | Dyrektywa ws. emisji przemysłowych |
| IGCC | Integrated Gasification Combined Cycle, technologia bloku gazowo-parowego ze zintegrowanym zgazowaniem paliwa |
| IOS | Instalacja odsiarczania spalin |
| IRZ | Usługa Interwencyjnej Rezerwy Zimnej, polegająca na utrzymaniu w gotowości bloku do produkcji energii. Energia produkowana jest na polecenie PSE S.A. |
| ITPOE | Instalacja termicznego przetwarzania z odzyskiem energii |
| Jednostka wytwórcza | opisany przez dane techniczne i handlowe wyodrębniony zespół urządzeń należących do przedsiębiorstwa energetycznego, służący do wytwarzania energii elektrycznej lub ciepła i wyprowadzenia mocy |
| Klaster energii | cywilnoprawne porozumienie w skład którego mogą wchodzić osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki naukowe, instytuty badawcze lub jednostki samorządu terytorialnego, dotyczące wytwarzania i równoważenia zapotrzebowania, dystrybucji lub obrotu energią z odnawialnych źródeł energii lub z innych źródeł lub paliw, w ramach sieci dystrybucyjnej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV, na obszarze działania tego klastra nieprzekraczającym granic jednego powiatu w rozumieniu ustawy o samorządzie powiatowym) lub 5 gmin w rozumieniu ustawy o samorządzie gminnym; klaster energii reprezentuje koordynator, którym jest powołana w tym celu spółdzielnia, stowarzyszenie, fundacja lub wskazany w porozumieniu cywilnoprawnym dowolny członek klastra energii |
| Kogeneracja | równoczesne wytwarzanie ciepła i energii elektrycznej lub mechanicznej w trakcie tego samego procesu technologicznego |
| KSE | Krajowy System Elektroenergetyczny, zbiór urządzeń do rozdziału, przesyłania i wytwarzania energii elektrycznej, połączonych w system umożliwiający dostawy energii elektrycznej na terenie Polski |
| KSP | Krajowy System Przesyłowy, zbiór urządzeń do przesyłu energii elektrycznej na terenie Polski |
| kV | kilowolt, jednostka potencjału elektrycznego, napięcia elektrycznego i siły elektromotorycznej w układzie SI, 1 kV= 103 V |
| kWh | kilowatogodzina, jednostka energii elektrycznej w układzie SI, określająca ilość energii, jaką urządzenie o mocy 1 kW zużywa w ciągu godziny, 1 kWh = 3.600.000 J = 3,6 MJ |
| Mechanizm Sprawiedliwej Transformacji |
(Just Transition Mechanism) Mechanizm sprawiedliwej transformacji jest kluczowym narzędziem służącym zapewnieniu, by transformacja na rzecz gospodarki neutralnej dla klimatu (Europejski Zielony Ład) przebiegała w sposób sprawiedliwy. Mechanizm zapewnia ukierunkowane wsparcie w regionach najbardziej dotkniętych negatywnymi społeczno-gospodarczymi skutkami transformacji. Mechanizm sprawiedliwej transformacji przyczynia się do łagodzenia społecznych i gospodarczych skutków transformacji, skupiając się na gałęziach przemysłu i pracownikach dotkniętych największymi problemami, oraz uruchamiając w latach 2021–2027 co najmniej 150 mld euro na inwestycje za pomocą trzech filarów: Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji, specjalnego systemu w ramach InvestEU oraz nowego instrumentu pożyczkowego Europejskiego Banku Inwestycyjnego. |
| MFW | Morskie Farmy Wiatrowe |
| Moc osiągalna | największa moc trwała jednostki wytwórczej lub wytwórcy, utrzymywana przez wytwórcę cieplnego w sposób ciągły w ciągu przynajmniej 15 godzin oraz przez wytwórcę wodnego w sposób ciągły w ciągu przynajmniej 5 godzin, przy znamionowych warunkach pracy, potwierdzona testami |
| Moc zainstalowana | formalna wartość mocy czynnej, zapisana w dokumentacji projektowej instalacji wytwórczej jako maksymalna możliwa do uzyskania, potwierdzona protokołami odbioru tej instalacji (wartość historyczna – niezmienna w czasie) |
| MSR | rezerwa stabilizacyjna rynku (dotyczy CO2) |
| MW | jednostka mocy w układzie SI, 1 MW = 106 W) |
| MWe | megawat mocy elektrycznej |
| MWt | megawat mocy cieplnej |
| NCBiR | Narodowe Centrum Badań i Rozwoju |
| NOx | tlenki azotu |
| NPS | (ang. Net Promoter Score) – wskaźnik wykorzystywany w badaniach poziomu satysfakcji klienta. Ukazuje skłonność klienta do polecenia firmy swoim znajomym |
| OZE | Odnawialne źródło energii – źródło wykorzystujące w procesie przetwarzania energię wiatru, promieniowania słonecznego, geotermalną, fal, prądów i pływów morskich, spadku rzek oraz energię pozyskiwaną z biomasy, biogazu wysypiskowego, a także biogazu powstałego w procesach odprowadzania lub oczyszczania ścieków albo rozkładu składowanych szczątek roślinnych i zwierzęcych |
| ORM | Operacyjna rezerwa mocy są to zdolności wytwórcze Jednostek Grafikowych Wytwórczych aktywnych (JGWa) będących w ruchu albo postoju, stanowiące nadwyżkę mocy dostępną dla PSE S.A. ponad zapotrzebowanie na energię elektryczną pokryte w ramach Umów Sprzedaży Energii (USE) oraz na Rynku Bilansującym (RB) w ramach generacji swobodnej |
| OSD | Operator systemu dystrybucyjnego – przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się dystrybucją paliw gazowych lub energii elektrycznej, odpowiedzialne za ruch sieciowy w systemie dystrybucyjnym gazowym albo systemie dystrybucyjnym elektroenergetycznym, bieżące i długookresowe bezpieczeństwo funkcjonowania tego systemu, eksploatację, konserwację, remonty oraz niezbędną rozbudowę sieci dystrybucyjnej, w tym połączeń z innymi systemami gazowymi albo innymi systemami elektroenergetycznymi |
| OSP | Operator Systemu Przesyłowego – przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem paliw gazowych lub energii elektrycznej, odpowiedzialne za ruch sieciowy w systemie przesyłowym gazowym albo systemie przesyłowym elektroenergetycznym, bieżące i długookresowe bezpieczeństwo funkcjonowania tego systemu, eksploatację, konserwację, remonty oraz niezbędną rozbudowę sieci przesyłowej, w tym połączeń z innymi systemami gazowymi albo innymi systemami elektroenergetycznymi. Na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej na okres od dnia 2 lipca 2014 do dnia 31 grudnia 2030 roku na Operatora Systemu Przesyłowego w zakresie przesyłu energii elektrycznej wyznaczona została spółka PSE S.A. |
| Opłata kogeneracyjna | element rachunku za energię elektryczną pobierany w celu sfinansowania nowego mechanizmu wsparcia dla wysokosprawnej kogeneracji (system aukcyjny od 2019 roku). |
| Opłata OZE | Opłata OZE służy zapewnieniu dostępność energii ze źródeł odnawialnych w krajowym systemie elektroenergetycznym. Opłatę OZE przeznacza się wyłącznie na pokrycie ujemnego salda z tytułu rozliczeń energii ze źródeł odnawialnych pomiędzy wytwórcami tej energii i sprzedawcami energii elektrycznej wytworzonej z odnawialnych źródeł energii oraz kosztów działalności Zarządcy Rozliczeń S.A. (dysponenta opłat OZE). |
| Pasmo | podstawa, baza (base, baseload), standardowy produkt na rynku energii elektrycznej, dostawa o stałej mocy w każdej godzinie doby danego okresu, np. tygodnia, miesiąca, kwartału lub roku |
| PJ | petadżul, jednostka pracy/ciepła w układzie SI, 1 PJ = ok. 278 GWh |
| Prawa majątkowe | zbywalne i stanowiące towar giełdowy prawa wynikające ze świadectw pochodzenia dla energii wyprodukowanej w odnawialnych źródłach energii i w kogeneracji |
| Prosument | odbiorca końcowy dokonujący zakupu energii elektrycznej na podstawie umowy kompleksowej, wytwarzający energię elektryczną wyłącznie z odnawialnych źródeł energii w mikroinstalacji w celu jej zużycia na potrzeby własne, niezwiązane z wykonywaną działalnością gospodarczą |
| Przesył | transport energii elektrycznej siecią przesyłową wysokiego napięcia (220 i 400 kV) od wytwórców do dystrybutorów |
| PSCMI1 | Polski Indeks Rynku Węgla Energetycznego 1 – uśredniony poziom cen miałów energetycznych sprzedawanych do energetyki zawodowej i przemysłowej w Polsce |
| PV | fotowoltaiczny |
| Regulacyjne Usługi Systemowe (RUS) | usługi świadczone przez podmioty na rzecz operatora systemu przesyłowego, niezbędne do prawidłowego funkcjonowania krajowego systemu elektroenergetycznego, zapewniające zachowanie określonych wartości parametrów niezawodnościowych i jakościowych |
| Regulator | Prezes URE wypełniający zadania przypisane mu w prawie energetycznym. Zajmuje się m.in. wydawaniem koncesji przedsiębiorstwom energetycznym oraz zatwierdzaniem taryf dla energii, wyznaczaniem operatorów systemów przesyłowych i dystrybucyjnych. |
| Rynek bilansujący (RB) | techniczna platforma równoważenia popytu i podaży na rynku energii elektrycznej. Rozliczane są na nim różnice między ilościami energii planowanymi (zgłoszonymi grafikami dostaw), a rzeczywiście dostarczonymi/ odebranymi. Celem działania rynku bilansującego jest bilansowanie różnic pomiędzy transakcjami zawartymi między poszczególnymi uczestnikami rynku, a rzeczywistym zapotrzebowaniem na energię elektryczną. Uczestnikami rynku bilansującego mogą być: wytwórcy, odbiorcy energii, rozumiani jako podmioty przyłączone do sieci objętej obszarem rynku bilansującego (w tym odbiorcy końcowi oraz odbiorcy sieciowi), spółki obrotu, giełdy energii oraz PSE S.A., jako przedsiębiorstwo bilansujące. |
| Rynek SPOT | Rynek, na którym transakcje są realizowane najpóźniej w drugim dniu roboczym od momentu ich zlecenia. Transakcje dokonywane na rynku kasowym są opłacane w momencie ich zawarcia – transferowi podlega w tym przypadku kapitał. |
| SAIDI | System Average Interruption Duration Index – wskaźnik przeciętnego (średniego) systemowego czasu trwania przerwy (długiej, bardzo długiej oraz katastrofalnej), wyrażony w minutach na odbiorcę na rok, stanowiący sumę iloczynów czasu jej trwania i liczby odbiorców narażonych na skutki tej przerwy w ciągu roku, podzieloną przez łączną liczbę obsługiwanych odbiorców. SAIDI nie obejmuje przerw krótszych niż 3 minuty i wyznaczany jest oddzielnie dla przerw planowanych i przerw nieplanowanych. Dotyczy wyłączeń w sieci niskiego (nN), średniego (SN) i wysokiego napięcia (WN), przy czym wskaźnik SAIDI w taryfie jakościowej nie zawiera wyłączeń na nN. |
| SAIFI | System Average Interruption Frequency Index – wskaźnik przeciętnej (średniej) systemowej częstości (liczby) przerw (długich, bardzo długich oraz katastrofalnych), stanowiący liczbę odbiorców narażonych na skutki wszystkich tych przerw w ciągu roku podzieloną przez łączną liczbę obsługiwanych odbiorców. SAIFI nie obejmuje przerw krótszych niż 3 minuty i wyznaczany jest oddzielnie dla przerw planowanych i przerw nieplanowanych. Dotyczy wyłączeń w sieci niskiego (nN), średniego (SN) i wysokiego napięcia (WN), przy czym wskaźnik SAIFI w taryfie jakościowej nie zawiera wyłączeń na nN. |
| Sieć najwyższych napięć (NN) | sieć elektroenergetyczna o napięciu 220 kV i wyższym |
| Sieć niskiego napięcia (nN) | sieć elektroenergetyczna o napięciu znamionowym nie wyższym niż 1 kV |
| Sieć średniego napięcia (SN) | sieć elektroenergetyczna o napięciu znamionowym wyższym niż 1 kV lecz niższym niż 110 kV |
| Sieć wysokiego napięcia (WN) | sieć elektroenergetyczna o napięciu znamionowym 110 kV |
| Smog | toksyczne i nienaturalne zjawisko atmosferyczne powstałe w wyniku wymieszania się powietrza z dymem i spalinami. Pojęcie „smog” powstało z połączenie dwóch słów ang. „smoke” – dym i ang. „fog” – mgła. Smog jest zjawiskiem utrzymującym się nad terenami miast i okręgów przemysłowych. Główną przyczyną zjawiska smogu w wielu polskich miastach jest tzw. niska emisja, czyli zanieczyszczenia, których źródłem są domowe piece, lokalne kotłownie oraz transport samochodowy |
| SO2 | tlenki siarki |
| Start-up | przedsiębiorstwo na wczesnym etapie rozwoju, stworzone z myślą o budowaniu nowych produktów lub usług i działające w warunkach dużej niepewności. Najczęściej wskazywanymi cechami start-upów są: krótka historia działalności (do 10 lat), innowacyjność, możliwość rozbudowy przedsięwzięcia, wyższe niż w przypadku „tradycyjnych” przedsięwzięć ryzyko, ale również potencjalnie wyższy zwrot z inwestycji. |
| Szczyt | szczyt (Peak, peakload), standardowy produkt na rynku energii elektrycznej, dostawa o stałej mocy realizowana od poniedziałku do piątku w każdej godzinie pomiędzy 07:00-22:00 (15 godzin standard dla rynku polskiego) lub 08:00-20:00 (12 godzin standard dla rynku niemieckiego) danego okresu, np. tygodnia, miesiąca, kwartału lub roku |
| Świadectwo pochodzenia z energii odnawialnej | dokument potwierdzający wytworzenie energii elektrycznej w OZE, wydawany przez Prezesa URE, tzw. zielony certyfikat |
| Świadectwo pochodzenia z kogeneracji | dokument potwierdzający wytworzenie energii elektrycznej w wysokosprawnej kogeneracji, wydawany przez Prezesa URE, tzw. czerwone certyfikaty (dla energii wytworzonej w kogeneracji z ciepłem) i żółte certyfikaty (dla energii wytworzonej w kogeneracji z gazem) |
| Taryfa | zbiór cen i stawek opłat oraz warunków ich stosowania, opracowany przez przedsiębiorstwo energetyczne i wprowadzany jako obowiązujący dla określonych w nim odbiorców w trybie określonym ustawą |
| TGE | Towarowa Giełda Energii S.A., giełda towarowa na której przedmiotem obrotu może być energia elektryczna, paliwa ciekłe lub gazowe, gaz wydobywczy, wielkość emisji zanieczyszczeń oraz prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od energii elektrycznej, paliw ciekłych lub gazowych i wielkości emisji zanieczyszczeń, dopuszczone do obrotu na giełdzie |
| TPA | Third Party Access, zasada polegająca na udostępnieniu przez właściciela bądź operatora infrastruktury sieciowej stronom trzecim w celu dostarczenia towarów/usług klientom strony trzeciej |
| TWh | terawatogodzina, jednostka wielokrotna jednostki energii elektrycznej w układzie SI – 1 TWh to 109 kWh |
| URE | Urząd Regulacji Energetyki |
| V (wolt) | jednostka potencjału elektrycznego, napięcia elektrycznego i siły elektromotorycznej w układzie SI, 1 V= 1J/1C = (1 kg x m2) / (A x s3) |
| W (wat) | jednostka mocy w układzie SI, 1 W = 1J/1s = 1 kg x m2 x s-3 |
| WRA | wartość regulacyjna aktywów |
| Współspalanie | wytwarzanie energii elektrycznej lub ciepła w oparciu o proces wspólnego, jednoczesnego, przeprowadzanego w jednym urządzeniu spalania biomasy lub biogazu z innymi paliwami; część energii wyprodukowanej w powyższy sposób może być uznana za energię wytworzoną w odnawialnym źródle energii |
| Zielony certyfikat | dokument potwierdzający wytworzenie energii elektrycznej w OZE, wydawany przez Prezesa URE |
